CHABER BŁAWATEK (Centaurea cyanus L.)

Niebiesko mi i niebieski dziś królował będzie, bo mam sporo planów co do niebieskości w moim laboratorium.

Lubicie niebieski kochani?

CHABER BŁAWATEK (Centaurea cyanus L.) to jednoroczna roślina z rodziny astrowatych (Asteraceae), występująca powszechnie na polach uprawnych, szczególnie wśród zbóż. Charakteryzuje się intensywnie niebieskimi kwiatami, rzadziej spotyka się odmiany różowe lub białe. Dawniej był częstym elementem krajobrazu rolniczego, obecnie rzadziej spotykany z powodu intensyfikacji rolnictwa.

Chaber pochodzi z rejonu Bliskiego Wschodu i rejonu śródziemnomorskiego. Wraz ze zbożem człowiek rozpowszechnił go niemal po wszystkich lądach. Jego łacińska nazwa Centaurea cyanus sugeruje, że roślina ta budziła zainteresowania starożytnych Greków. Chiron, znawca roślin leczniczych, był wg mitologicznych wierzeń centaurem – stąd pierwszy człon nazwy. Kyanos z greki błękitny – tłumaczy drugi jej człon.

W kulturze i obrzędowości Słowian niebieski kolor chabra był kojarzony z niebem, czystością, prawdomównością i ochroną przed złymi duchami.
Uważano, że bławatek ma moc oczyszczania duszy oraz ochrony przed urokiem i złymi mocami.
Wianek z bławatków nosiły panny podczas Nocy Kupały, był to symbol dziewiczości i otwartości na miłość.
Wrzucano bławatki do ogniska lub wplatano je w kupalne wieńce, które puszczano na wodę – miały zapewnić ochronę i przyciągać dobrego kawalera.
W niektórych regionach Polski wierzono, że noszenie bławatka w ubraniu lub przy ciele chroni przed „złym okiem”.
Chaber rosnący w zbożu to dla gospodarza dobry znak – miał zapewniać urodzaj i obfitość, jeśli pojawiał się masowo, wróżono, że następna zima będzie łagodna.

Chaber bławatek od wieków znajdował szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie ludowym. Używano głównie kwiatów, które zbierano latem i suszono w cieniu. Pozyskiwano z nich również barwnik do barwienia tkanin.
Kwiat bławatka to surowiec antocyjanowy. Antocyjany to glikozydy rozpuszczalne w wodzie, pochodne 2-fenylochromenolu, bywają barwy czerwonej, fioletowej lub błękitnej. Występują w kwiatach, liściach i owocach.
Chaber zawiera flawonoidy, gorycze, garbniki, śluzy, sole minerale, mangan i wiele innych czynnych związków.
W XIX wieku bławatek był polecany jako środek moczopędny, płuczący drogi moczowe, przeciw słabościom serca i żółtaczce.
W niektórych regionach używano bławatka jako składnika mieszanek przy zaburzeniach miesiączkowania lub jako środek „na oczyszczenie macicy”.

Posiada działanie antybakteryjne, przeciwzapalne, przeciwbólowe, żółciopędne, moczopędne, oczyszczające i odtruwające.
Płukanki z kwiatów bławatka zapobiegają nadmiernemu wysuszaniu skóry głowy, łagodzą podrażnienia, likwidują złuszczanie skóry. Nadają jasnym lub siwym włosom przepiękny błękitny kolor.
Antocyjany zawarte w chabrach poprawiają mikrokrążenie w obrębie naczyniówki i tęczówki oka i aktywują odtwarzanie rodopsyny, co może wpłynąć na poprawę wzroku. Ponadto antocyjany hamują aktywność elastazy i kolagenazy, stabilizują strukturę naczyń krwionośnych i działają przeciwobrzękowo. Uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne.

NAPAR
Pomaga przy zatrzymywaniu wody, delikatnie wspiera oczyszczanie organizmu i działa przeciwzapalnie, oczyszcza nerki i układ moczowy.
Zewnętrznie na zapalenie spojówek i zmęczenie oczu przemywać 2–3 razy dziennie sterylnym wacikiem.
1 łyżeczkę suszonych kwiatów zalać 250 ml. wrzątku, parzyć 10 minut pod przykryciem. Pić 2 razy dziennie, między posiłkami.

NALEWKA
Środek wzmacniający, poprawiający trawienie, oczyszczający krew.
3 garście świeżych lub 2 suszonych zalać 500 ml. alkoholu 40%. Odstawić na 2–3 tygodnie w ciemne miejsce, codziennie wstrząsać.
Stosować 10–15 kropli 1–2 razy dziennie.

MACERAT OLEJOWY
Stosujemy przy podrażnieniach skóry (np. po goleniu, uczuleniach, delikatnych poparzeniach) w drobnych ranach i otarciach. Zmęczonych i opuchniętych powiekach, przesuszonej skórze dłoni i twarzy.
Na każde 2 łyżki suszonych kwiatów stosujemy 100 ml oleju (np. oliwa z oliwek, olej migdałowy itp.). Kwiaty skropić spirytusem, po 15 minutach, zalać olejem i odstawić w ciepłe, nasłonecznione miejsce na 7–14 dni, codziennie mieszać. Po tym czasie przecedzić przez gazę dobrze odciskając surowiec. Na bazie oleju można przygotować maść. W tym celu podgrzewamy macerat i łączymy z woskiem lub lanoliną (10 g wosku na 100 ml. oleju).

KĄPIEL
Kąpiel dla dzieci i dorosłych, przy stanach zapalnych skóry i napięciu nerwowym. Działa łagodząco na skórę, zmniejsza stany zapalne i koi układ nerwowy.
3 łyżki suszonych kwiatów bławatka zalać lirem wrzątku, parzyć pod przykryciem przez 20 minut. Przecedzić i wlać do wanny z ciepłą wodą.

CUDOWNY ŻEL
Żel ze świetlika i chabra doskonale pielęgnuje skórę wokół oczu, wygładza zmarszczki i rozjaśnia cienie pod oczami, likwiduje obrzęki wokół oczu. Zmniejsza łzawienie lub nadwrażliwość na światło. Działa kojąco i redukuje uczucie zmęczenia oczu. W oryginalnym przepisie jest żelatyna, ja zastąpiłam ją roślinną wersją – chrząstnicą kędzierzawą.
Ziele świetlika i ziele skrzypu mieszamy w równej ilości. 2 łyżki mieszanki zalewamy 2 szklankami zimnej wody i podgrzewamy około 15 minut. Przecedzamy i dodajemy 2 łyżki moczonych całą noc irish moss. Po przestudzeniu bardzo dokładnie blendujemy.
Żel przechowujemy w lodówce. Przykładamy w okolice oczu, zimny żel wprost z lodówki, kilka razy dziennie na kilka minut.

Nie wiesz co to Irish moss? Chrząstnica kędzierzawa, potocznie mech irlandzki pojawi się w kolejnym wpisie. Obserwuj żeby nie przegapić.

Z miłością Dziewanna