PRZYWROTNIK POSPOLITY (Alchemilla vulgaris) najlepszy przyjaciel kobiety.
2025-06-19Lipa
2025-06-19
Roślina o delikatnych, żółtych kwiatach, które zdają się przechowywać w sobie promienie letniego słońca.
Od wieków otaczany czcią i wykorzystywany w ludowej medycynie, łączy w sobie piękno przyrody i moc uzdrawiania. Jego właściwości kojące duszę i ciało czynią go jednym z najcenniejszych darów zielarskiej tradycji.
Ziele, które pamięta pieśni ognia, szept rytuałów i światło letniego przesilenia. Rośnie niepozornie, ale jego moc sięga głębiej, niż sądzimy – do ciała, duszy i dawnych wspomnień zapisanych w liściach. Przypomina nam, że w naturze wciąż tli się magia… wystarczy się zatrzymać i posłuchać.
W czasach antycznych nazywano go korzeniem Chejrona, już wtedy doceniano korzystny wpływ dziurawca na ośrodkowy układ nerwowy.
W starożytnym Rzymie olejem z dziurawca znanym „Oleum Hyperici”nacierali się gladiatorzy i zapaśnicy, ponoć czynił ich niewyczerpanymi.
Paracelsus, twierdził, że nie ma drugiego, równie skutecznego ziela w leczeniu „szaleńczych fantazji”.
Nazwa dziurawiec pochodzi od małych gruczołków znajdujących się na liściach rośliny, które wyglądają jak otworki (perforatum czyli przedziurawiony) – te miejsca to zbiorniki leczniczego olejku.
Dzięki temu jeśli macie problem z rozpoznaniem ziela, wystarczy wziąć jego listek i spojrzeć „pod światło”.
Dziurawiec odgrywał istotną rolę w obrzędowości Słowian, zarówno w praktykach leczniczych, jak i magicznych, związany z kultem słońca, oczyszczaniem i ochroną przed złymi siłami.
Ziele to jest ściśle związane z Nocą Kupały, jednym z ważniejszych świąt solarnych Słowian. Wierzono, że zebrany w tym czasie zyskuje szczególną moc.
Jego kwiaty wplatano w wianki, aby chronił przed złymi duchami, urokami i chorobami.
Nazywany „zielem diabła” lub „pogromcą demonów”, posiada siłę odpędzania złych duchów, demonów i czarownic.
Noszono go przy sobie jako amulet ochronny, a także palono w ogniskach rytualnych, by oczyścić przestrzeń z negatywnej energii.
Kąpiele z dodatkiem dziurawca stosowano w rytuałach oczyszczających – zarówno fizycznie, jak i duchowo.
Podawano go także jako napar wspomagający uspokojenie duszy i leczenie „złego spojrzenia”.
Wierzono, że dziurawiec potrafi „wypalać” choroby, smutek i nieszczęścia, przynosząc równowagę i zdrowie.
Wiązanki z dziurawcem umieszczano w domach, stajniach i nad polami – miały przynosić urodzaj i chronić plony.
Dziurawiec zawiera bogaty zestaw związków aktywnych, które odpowiadają za jego działanie farmakologiczne m.in.:
Hyperycyna i pseudohyperycyna
Główne składniki odpowiedzialne za działanie przeciwdepresyjne., działają na neuroprzekaźniki (serotoninę, dopaminę, noradrenalinę).
Hyperforyna wpływa przede wszystkim na neuroprzekaźniki w mózgu. Dzięki wpływowi na receptory GABA i serotoninę ma łagodne działanie uspokajające, które może pomóc w stanach lękowych i nerwicowych.
Flawonoidy (rutyna, kwercetyna, kemferol) działają przeciwzapalnie, przeciwutleniająco i wzmacniająco na naczynia krwionośne, mają działanie przeciwzapalne, ochraniające błony śluzowe, oraz wspierają mikrokrążenie w obrębie wątroby i żołądka.
Garbniki (katechinowe i galotaniny) wykazują działanie ściągające, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, pomagają w leczeniu nieżytu żołądka, biegunek i stanów zapalnych jelit.
Działają ściągająco, antyseptycznie i gojąco – stosowane przy problemach skórnych i ranach.
Ksantony i fenolokwasy wspomagają działanie przeciwutleniające i przeciwbakteryjne.
Związki gorzkie i olejki pobudzają wydzielanie soków trawiennych i żółci, co ułatwia trawienie i wspomaga pracę wątroby.
Wzmagają sekrecję żółci (działanie żółciopędne) – korzystne przy niestrawności i zaburzeniach trawienia tłuszczów.
Chyba żadna inna roślina nie została tak dokładnie przebadana pod kątem przydatności w zwalczaniu stanów depresyjnych jak właśnie dziurawiec. Aby sprawdzić przydatność dziurawca w leczeniu depresji przeprowadzono setki badań klinicznych głównie w Niemczech, Szwajcarii i USA. Analizy wykazały, że dziurawiec jest skuteczniejszy niż antydepresanty i nie powoduje skutków ubocznych.
Właściwości lecznicze dziurawca zależą w dużej mierze od sposobu przetworzenia rośliny. Wyciągi alkoholowe mają największe stężenie hiperforyny, która jest rozpuszczalna w alkoholu, a słabo rozpuszczalna w wodzie.
Napary zawierają mało hiperforyny, dlatego działają słabo lub wcale jako antydepresanty, choć mogą mieć łagodne działanie uspokajające i przeciwlękowe.
Aby osiągnąć efekt antydepresyjny najlepsze działanie osiągniemy wytrawiając ziele alkoholem.
Wyciągi wodne działają kojąco, ściągająco, przeciwkrwotocznie, żółciopędnie, odkażająco, uspokajająco, moczopędnie, przeciwzapalnie, wzmacniająco, przeciwwzdęciowo, odtruwające; poprawiają nastrój, uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne, regulują metabolizm, pobudzają trawienie, regulują wypróżnienia, koordynują pracę wątroby, pęcherzyka żółciowego i trzustki.
Wyciągi alkoholowe i olejowe wykazują wpływ przeciwstresowy i przeciwdepresyjny, a także fotouczulający i przeciwtrądzikowy.
Zewnętrznie ziele stosuje się w chorobach skóry, różnej etymologii, trudno gojących się ranach, łojotoku, trądziku, stanach zapalnych skóry, chorobach włosów, zakażeniach bakteryjnych.
Według dawnych zielarzy, dziurawiec zbierany w najdłuższy dzień roku (Noc Kupały) lub tuż po przesileniu letnim posiada największą moc, to tzw. „pełnia ziela”. Wierzono, że w tym czasie ziele najsilniej działa leczniczo i magicznie.
Surowcem leczniczym jest kwitnące ziele (może zawierać niedojrzałe owoce). Ziele zbieramy w pogodne słoneczne dni. Najlepiej suszyć rozłożone cienką warstwą w ciemnym, przewiewnym miejscu lub zebrane w wiązki zawieszone, pamiętając aby wiązki nie były zbyt grube i nie były narażone na światło.
Ziele dobrze schnie i łatwo mieli się.
NAPAR
1 łyżkę suszonych, rozdrobnionych kwiatów i ziela dziurawca zalać 250 ml wrzątku, zaparzać pod przykryciem minimum15 minut. Pić 1–2 razy dziennie, najlepiej pół godziny przed posiłkiem lub wieczorem.
Pomocny w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, wrzodach żołądka i dwunastnicy, biegunkach.
Wspomaga trawienie, działa rozkurczowo, delikatnie łagodzi napięcie, wspiera funkcje wątroby i woreczka żółciowego. Uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne, reguluje metabolizm, działa ściągająco, przeciwkrwotocznie, przeciwzapalnie, wzmacniająco, odtruwająco.
NALEWKA
0,5 szklanki rozdrobnionego ziela zalać 400 ml wódki 40%. Macerować minimum 14 dni.
Zażywać 3-4 razy dziennie po 10-15 ml.
Wykazuje działanie przeciwdepresyjne, uspokajające i nasenne,
i co najbardziej istotne nie uzależnia i nie otumania jak syntetyczne środki.
Pobudza wydzielanie żółci i enzymów trawiennych.
INTRAKT
0,5 szklanki świeżego ziela rozdrobnić i zalać gorącą wódką, w ilości 1:5 lub 1:3 (jedna część ziela na 3 lub 5 części alkoholu), wytrawiać 10 dni.
Działanie i zastosowanie jak w nalewce.
MIESZANKA ZIOŁOWA
Pomaga przy niestrawności, bólach wątroby, skurczach jelit i dróg żółciowych. Działa przeciwzapalnie, uspokaja układ pokarmowy.
Po łyżce dziurawca, kocanki, mięty, szałwii i kopru włoskiego. Zalewamy 1 litrem wrzącej wody, parzymy pod przykryciem 20 minut. Pijemy po pół szklanki 3-4 razy dziennie.
DOMOWE PASTYLKI
Działanie: poprawiające trawienie, delikatnie rozkurczowe i przeciwzapalne, łagodnie uspokajające.
Składniki: 3 łyżki suszonego, zmielonego dziurawca, 1 łyżka syropu z agawy, 1 łyżka zmielonego siemienia lnianego, szczypta sproszkowanego anyżu, imbiru lub mięty.
Ziele wymieszać z miodem i siemieniem aż powstanie gęsta, plastyczna masa. Jeśli masa jest zbyt sucha dodać kilka kropli soku z cytryny. Formować małe kulki wielkości groszku.
Ułożyć na papierze do pieczenia i pozostawić do wyschnięcia na 24–48 godzin w suchym miejscu (lub dehydratorze albo w piekarniku z termoobiegiem 40°C przez około 2 godziny).
Przechowywać w szczelnym słoiku, w chłodnym miejscu.
Stosować 1–2 pastylki dziennie, powoli ssać lub żuć.
Można zmieszać w równych porcjach dziurawiec, koper włoski i miętę i przygotować w taki sam sposób doskonałe pastylki łagodzące wzdęcia i skurcze.
MACERAT OLEJOWY zwany oliwą świętojańską
Olej z dziurawca może być stosowany wewnętrznie w leczeniu łagodnej i umiarkowanej depresji, stanów lękowych i zaburzeń ze strony układu nerwowego, takich jak moczenie nocne i niespokojny sen. Przy zaparciach, bólach pęcherzyka i wątroby, zaburzeniach wydzielania żółci i trawiennych.
Zażywać 2-3 razy dziennie po 1 łyżce oleju.
Zewnętrznie na bóle mięśni, ścięgien i stawów, obrzęki, nerwobóle, choroby węzłów chłonnych i rwę kulszową.
Na trudno gojące się rany, oparzenia, zwichnięcia, ropnie, zakażenia, trądzik, bielactwo, depigmentacje i wszelkie problemy skórne.
Idealny do masaży, działa rozluźniająco, przeciwbólowo, antybakteryjnie, ściągająco, przeciwzapalnie. Wspaniale poprawia kondycję skóry.
Zebrane w słoneczny dzień kwiaty, pozostawiamy rozłożone na płótnie, aby wszelkie stworzenia je zamieszkujące, zdążyły się ewakuować. Następnie należy skropić je spirytusem i pozostawić na kilkanaście minut.
Kwiatami napełnić słoik do 3/4 objętości lekko dociskając ziele, zalać oliwą dobrej jakości, tak aby przykryć w całości kwiaty, szczelnie zamknąć i odstawić w ciepłe, słoneczne miejsce. Od czasu do czasu wstrząsać. Po minimum 3 tygodniach (możemy pozostawić na dłużej) olej przecedzić przez płótno lub gazę mocno wyciskając i zlać do ciemnych butelek. Powinien mieć piękny ceglastoczerwony kolor.
KĄPIEL
Stosować przy drżeniu kończyn, chorobach skórnych, łuszczycy.
Słuszną garść ziela zalać 0,5 litra zimnej wody, na drugi dzień podgrzać, przecedzić dodać do kąpieli. Czas kąpieli 20 minut.
Przeciwwskazania
Zawarta w składzie hiperycyna działa fotouczulająco zwiększa wrażliwość skóry na promieniowanie słoneczne i promieniowanie lamp kwarcowych. Wysokie stężenie hiperycyny znajduje się w wyciągach alkoholowych oraz lekach i suplementach diety o działaniu antydepresyjnym, dlatego nie zaleca się podczas kuracji ekspozycji ciała na słońce.
Sporadycznie w obecności światła słonecznego kontakt ze świeżą rośliną może wywołać reakcje skórne podobne do poparzeń.
Przeciwwskazaniem do stosowania dziurawca jest ciąża i okres karmienia piersią.
Dziurawiec indukuje enzymy wątrobowe (CYP3A4, CYP2C9, CYP2C19) i glikoproteinę P (P-gp), co może obniżać skuteczność wielu leków, w tym:
– antykoncepcja hormonalna, leki przeciwdepresyjne (SSRI, SNRI), leki przeciwwirusowe (HIV, HCV), leki przeciwzakrzepowe, leki immunosupresyjne (cyklosporyna, takrolimus, digoksyna, teofilina, karbamazepina, statyny)
– choroby psychiatryczne (np. CHAD – choroba afektywna dwubiegunowa). Może nasilać objawy manii lub lęków, jeśli stosowany jest bez kontroli.
– przed zabiegami chirurgicznymi, potencjalny wpływ na metabolizm leków znieczulających – należy odstawić na co najmniej 2 tygodnie przed operacją.
W ziołach takich jak dziurawiec ukrywa się coś więcej niż tylko działanie lecznicze, jest tam pamięć przodków, troska wiejskich zielarek, i cicha obietnica, że natura zawsze znajdzie sposób, by nas podnieść, gdy słabniemy. I to jest dla mnie najpiękniejsze.
Z miłością Dziewanna 
